Geen leges meer voor wob-procedure

3 minuten mr. Jeroen Kaspers bestuursrecht voor ondernemers 19 maart 2013 2024

Vrijwel iedereen mag op grond van de Wet openbaarheid van bestuur overheidsstukken opvragen. Hier wordt veelvuldig gebruik van gemaakt waarbij het laatste bekende voorbeeld een beroep van Leefbaar Zeewolde is om de voorstudies over de vliegroutes van Lelystad Airport in handen te krijgen. Omdat Gemeentes het vaak vervelend vonden om gehoor te geven aan wob-verzoeken, werden er vaak hoge leges geheven. Een bekende wob-aanvrager (Brenno ‘Bigwobber’ de Winter) kreeg vorig jaar nog € 30.000 aan leges voor zijn kiezen.Wanneer de burger een dienst van de overheid is het toegestaan om leges te heffen. Echter wanneer de diensten het algemeen belang raken is dit niet toegestaan. Denkt u bijvoorbeeld maar aan de id-kaart waarvoor tijdelijk geen leges geheven mocht worden. Overigens was de ‘’gratis id-kaart’’ slechts van korte duur. De overheid heeft daarna snel een reparatiewet gemaakt waarmee de id-kaart weer gewoon een betaald product werd.

Leges voor wob-verzoek:

Vorige maand heeft de Hoge Raad besloten dat gemeentes geen leges meer mogen heffen voor het leveren van informatie naar aanleiding van een wob-verzoek. De Hoge Raad concludeerde daartoe als volgt:

3.3.4. Volgens artikel 2 van de Wob is overheidsinformatie in beginsel openbaar, tenzij andere, zwaarder wegende belangen dat beletten. Deze openbaarheid dient het algemene belang van een goede en democratische bestuursvoering. Artikel 2, lid 1, van de Wob bepaalt ook dat het bestuursorgaan bij het verstrekken van informatie overeenkomstig deze wet uitgaat van het algemeen belang van openbaarheid van informatie. Volgens artikel 3, lid 1, van de Wob kan een ieder verzoeken om informatie die is neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid. Artikel 3, lid 3, van de Wob bepaalt dat een verzoeker bij zijn verzoek geen belang behoeft te stellen. Daarin ligt besloten dat het bestuursorgaan bij de behandeling van een Wob-verzoek geen acht mag slaan op het belang van de verzoeker bij het verzoek. Uit dit samenstel van bepalingen moet worden afgeleid dat de openbaarmaking van informatie naar aanleiding van een Wob-verzoek, behoudens de hierna in onderdeel 3.3.7 genoemde werkzaamheden, niet in overheersende mate verband houdt met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang.

3.3.5. Het middel betoogt verder dat een gemeente op grond van artikel 14 van de Wob een zekere mate van autonome beslissingsbevoegdheid heeft bij het in rekening brengen van leges voor een Wob-verzoek. Ook dit betoog moet worden verworpen. Het miskent dat de delegatiebepaling van artikel 14 van de Wob, voor zover deze ziet op het in rekening brengen van kosten, evenals artikel 12 van die wet het oog heeft op kostenberekening langs andere weg dan via heffing van leges. De artikelen 12 en 14 van de Wob werpen ook geen nader licht op de vraag of bij het verrichten van werkzaamheden op grond van die wet sprake is van dienstverlening in de zin van artikel 229 van de Gemeentewet.

De gemeente mag dus geen leges meer heffen voor een Wob-verzoek. Of dit daadwerkelijk zal leiden tot meer wob-procedures valt te bezien. Het betreffende bestuursorgaan zelf blijft immers heer en meester om een wob-verzoek al dan niet te honoreren.