Opnemen wettelijke vakantiedagen; recht op plicht

3 minuten mr. Jeroen Kaspers arbeidsrecht voor werkgevers 24 mei 2013 2024

Bij mijn werkgever krijgen personeelsleden 24 verlofdagen per jaar, gebaseerd op een 40-urige werkweek. Hiervan worden diverse dagen vastgesteld door de werkgever, nl.: 3 weken in de zomer (dus 15 dagen), 5 dagen rond Kerst en Oud/Nieuw, 1 dag tussen Hemelvaartsdag en het weekend. In totaal worden er dus elk jaar zo'n 22 dagen door de werkgever bepaald waardoor er maar weinig overblijft om zelf te bepalen wanneer je vrij wilt. Een weekje buiten het hoogseizoen of een lang weekend weg wordt dus moeilijk. Mag dit zomaar, of zijn hier grenzen aan gesteld?

Het uitgangspunt bij de vaststelling van vakantiedagen is dat de werkgever de tijdstippen van aanvang en einde van de vakantie vaststelt overeenkomstig de wensen van de werknemer, tenzij gewichtige redenen zich daartegen verzetten. Voordat deze wettelijke bepaling gold was het tegenovergestelde het geval. De werkgever stelde de aanvang en het einde van de vakantie vast, na overleg met de werknemer. De geldende wettelijke bepaling biedt werkgevers dus minder ruimte om eenzijdig de vakantiedagen van een werknemer vast te kunnen tellen. Desalniettemin is het nog steeds mogelijk voor de werkgever om bij CAO of schriftelijke (arbeids)overeenkomst af te wijken van de hoofdregel.

Het is de bedoeling van de wetgever geweest om werknemer en werkgever meer ruimte te geven om in onderling overleg afspraken te maken over de (bovenwettelijke) vakantierechten en de wijze waarop deze worden ingezet. Hoewel de wet duidelijk is over de afwijkingsmogelijkheid van de werkgever om vakantiedagen eenzijdig bij schriftelijke overeenkomst of CAO vast te kunnen stellen, is er in de rechtspraak veel onduidelijkheid over de vraag hoever die afwijkingsmogelijkheid reikt? Waar de ene rechter er van uitgaat dat de werkgever het recht heeft om willekeurige dagen als verplichte vakantiedagen aan te wijzen, overweegt de andere rechter dat de afwijkingsmogelijkheid slechts ziet op de vaststelling van een bepaalde periode waarin vakantie moet worden opgenomen (denk aan een bedrijfstakvakantie zoals de bouwvak).

Eenduidig is niet te zeggen of een werkgever naar eigen inzicht alle vakantiedagen mag vaststellen wanneer dit is overeengekomen bij schriftelijke overeenkomst. Wat echter van belang lijkt voor alle rechters is dat het arbeidsbeschermende doel van de vakantie gewaarborgd blijft. Werknemers moeten dus voldoende vrijhoud behouden om te kunnen bepalen wanneer zij hun van vakantierechten opnemen. Als dit niet het geval is kan dit in strijd zijn met de beginselen van goed werkgeverschap. Bovendien moet het de werknemer niet onmogelijk gemaakt worden om vakantierechten op te sparen doordat de werkgever eenzijdig alle vakantiedagen vaststelen. In uw geval heeft de werkgever een afwijkingsmogelijkheid opgenomen om eenzijdig vakantiedagen vast te kunnen stellen. Omdat u echter nauwelijks vrijheid heeft om enige vakantiedag zelf vast te stellen is aannemelijk dat de arbeidsbeschermende functie hier onvoldoende gewaarborgd wordt en dat uw werkgever zich niet (voldoende) houdt aan de eisen van goed werkgeverschap. Ik raad u aan om in overleg te treden met uw werkgever over de vaststelling van uw vakantiedagen. Mocht u hier niet uit komen dan is mediation eventueel een optie om toch nader tot elkaar te komen. De gang naar de rechter zie ik als ultimum remedium. Zowel voor u als voor uw werkgever.